Dugo je godina prošlo od moje posljednje pozorišne kritike. I iako ovaj put pišem o pozorištu, umjesto filmu i serijama, ovaj tekst nije zamišljen kao kritika nego kao vodič čiji je zadatak upoznati vas sa predstavama koje ćemo imati prilike gledati od 4. do 11. juna 2022, na XXIV Teatar Festu „Petar Kočić“ Narodnog pozorišta Republike Srpske.
Slogan ovogodišnjeg Teatar Festa, koji već četrnaest godina nosi ime našeg velikog pisca Petra Kočića, a čiju selekciju potpisuje glumica Slađana Zrnić, glasi: „Snaga zemlje“. U pitanju je zanimljiv slogan slojevitog značenja koji zaokružuje selekciju regionalnog karaktera.
Značajna novina ove godine jeste način otvaranja festivala koji, po prvi put, neće biti označen premijerom nove predstave što je do sada bila uobičajena praksa. Umjesto toga očekuje nas druga vrsta domaće produkcije. U pitanju je koncert novoformiranog simfonijskog orkestra pri Narodnom pozorištu kojim će XXIV Teatar Fest, na platou ispred glavnog ulaza, sa početkom u 20.00 časova, zvanično biti otvoren 4. juna. Ovo je velika stvar jer je Republika Srpska, nakon dugog niza godina, konačno dobila svoj prvi profesionalni, a institucionalizovani orkestar.
Takmičarski program festivala počinje 05. juna predstavom „Kaštel u Jezeru“ i trajaće do 10. juna kada igra predstava „Šćeri moja“, dok će se svečano zatvaranje festivala održati 11. juna koncertom „Muzika kroz vijekove“ Sare Vujošević Jovanović i Dmitrija Griniha.
KAŠTEL U JEZERU
Narodno pozorište Sombor
U centru ove predstave nalazi se priča o prostoru. Arhetipskom prostoru kuće kao prostoru postojanja čovjeka koji se u njoj rađa, u njoj živi i umire. Uz kuću, ovdje shvaćenu kao simbol tog usidrenja, našeg uzemljenja i traga našeg postojanja, „Kaštel u jezeru“ je i priča o činu prodavanja duše, pripadanju i nepripadanju koje osjetimo i živimo, te potrebi da posežemo za raznim kompromisima kako bismo se osjetili u potpunosti cijeli.
Datum: 05. jun 2022.
Trajanje: 85 minuta
CEMENT BEOGRAD
Beogradsko dramsko pozorište
„Cement Beograd“ je predstava inspirisana istoimenom dramom Hajnera Milera iz 1972/1973 što je zapravo njegova adaptacija za scenu istoimenog romana Fjodora Gladkova iz 1925. koji pripada pravcu ruskog socrealizma. Hajner Miler je veliko ime u svijetu pozorišta. Radi se o umjetniku nesagledivog talenta i nesumnjivo jednom od najznačajnijih postdramskih pisaca 20. vijeka čiji je doprinos pozorišnoj umjetnosti nemjerljiv. U pitanju je pisac koji je utro put čitavoj generaciji reditelja i dramaturga koji sebe smatraju takozvanim „semplerima“. Riječ je naravno o postdramskoj metodi kreiranja teksta kopiranjem, semplovanjem, isijecanjem i pravljenjem novog kolažnog teksta od tekstova drugih pisaca koji se ne shvataju kao privatno vlasništvo nego kao sirovina i opšte kulturno dobro. Takvi tekstovi pripadaju tradiciji poetičke dramaturgije zasnovane na logici asocijacija umjesto na tradicionalno linearnom „dramskom“ tekstu. „Cement Beograd“, prema tekstu Milana Ramšaka Markovića, a u režiji Sebastijana Horvata, je priča o promjeni, o emancipaciji, o ljubavi…prema zemlji, prema revoluciji.
Datum: 06. jun 2022.
Trajanje: 140 minuta
PETRIJIN VENAC
Atelje 212
Ako ste gledali istoimeni kultni film Srđana Karanovića, u kojem glavnu ulogu tumači Mirjana Karanović, onda priču već znate. Po principu Platonove pećine koja u svojoj suštini govori o efektima obrazovanja i nedostatku istog, te uticaju koje ono ima na čovjeka i njegov način percipiranja svijeta oko sebe, drama „Petrijin venac“, bazirana na romanu Dragoslava Mihailovića iz 1975. godine, govori o neukoj ženi zarobljenoj u raljama patrijarhata. Bez mogućnosti da bude tvorac svoje sudbine, Petrija prolazi kroz tri lične faze, metamorfoze, koje predstavljaju otjelotvorenje te nemoći i žrtve koja postepeno prerasta u tragediju, ako to već nije bila od samog početka.
Datum: 07. jun 2022.
Trajanje: 120 minuta
KOD VEČITE SLAVINE
Srpsko narodno pozorište i Centar za razvoj vizuelne kulture
Najpotentnija predstava ove selekcije, „Kod Večite slavine“ Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, našeg najstarijeg pozorišta, predstavlja možda i najzahtjevniju dramatizaciju. Po tekstu Momčila Nastasijevića, pjesnika i dramskog pisca zaokupljenog muzikom sa jedne i jezikom, mitom, praiskonskim sa druge strane, pjesnika i pisca koji je stvarao između dva rata, „Kod „Večite slavine““ (ovako glasi originalni naziv, dok su u ovoj novoj postavci Sonje Petrović navodnici ispušteni čime je ukazano na promjenu simbolike) je drama u kojoj se muzika i legenda prepliću, sudaraju, razdvajaju, stapaju…
Baveći se praiskonskim, biblijskim grijehom kao svojom primarnom, bezvremenom, temom ovdje, koristeći praroditeljski grijeh i posljedice koje generacije djece osjećaju, preuzimajući grijehe svojih predaka na sebe, Nastasijević otvara teške i važne teme koje, posebno u kontekstu ovog prostora, prostora Balkana, ali i drugih graničnih prostora, zauvijek ostaju relevantne i aktuelne. Svevremene. Povjeriti tako tešku i kompleksnu temu mladoj rediteljki, mladoj glumačkoj ekipi i mladom timu saradnika, predvođenom dramaturškinjom Minom Petrić, hrabar je čin Srpskog narodnog pozorišta. Najhrabriji. Čin koji bi sve ustanove kulture u regionu trebalo da prate jer nam je svima skupa, sasvim je očigledno onima koji pozorišnu scenu prate, potrebno, neophodno te svežine koja sa mladim, novim idejama neminovno dolazi. Čin je ovo Srpskog narodnog pozorišta koji je hrabar, ali i pametan jer se, po svemu sudeći, itekako isplatio budući da je „Kod Večite slavine“ predstava koja nikoga ne ostavlja ravnodušnim. I ako birate jednu predstavu koju biste tokom ovogodišnjeg Teatar Festa pogledali, neka to bude ova predstava.
Datum: 08. jun 2022.
Trajanje: 105 minuta
JUGOSLAVIJA, MOJA OTADŽBINA
Pozorište Prijedor i Gledališče Koper (Teatro Capodistria)
Reditelj Marko Misirača nije stranac u ovim krajevima. Naprotiv. Na sceni Narodnog pozorišta trenutno su postavljene dvije njegove predstave – „Sinovi umiru prvi“ i „Sabirni centar“ o kojem sam pisala neposredno nakon premijere. „Jugoslavija, moja država“ je trebalo da bude njegova treća predstava u ovom pozorištu, ali, spletom raznih okolnosti i čudnih događaja „Jugoslavija“, u koprodukciji sa slovenačkim pozorištem Gledališče Koper, je otišla u Pozorište Prijedor i postala njihova najuspješnija predstava trenutno. Na Teatar Festu ćemo imati priliku pogledati je prvi put u Banjaluci što je pomalo razočaravajuće budući da je predstava svoju premijeru doživjela prije tačno godinu dana i da većinu glumačke postave čine upravo glumci Narodnog pozorišta: Miljka Brđanin, Željko Erkić, Aleksandar Stojković i Boris Šavija.
Datum: 09. jun 2022.
Trajanje: 130 minuta
ŠĆERI MOJA
Crnogorsko narodno pozorište
Razvoj dramskog teksta je, uz razvoj mladog, domaćeg kadra, što smo vidjeli na primjeru Srpskog narodnog pozorišta, značajna stavka u kontekstu kulturne politike svake ozbiljne države. Bez teksta nema pozorišta, pa bilo ono i postdramsko, a bez domaćeg teksta i jakog, profesionalnog kadra, nema ni identiteta. Crna Gora je toga svjesna, a predstava „Šćeri moja“, prema tekstu Maje Todorović, je direktan dokaz uspješne kulturne politike koja o ovim i ovakvim stvarima vodi računa. Dobijen po konkursu, ovaj tekst se koristi istorijskom građom kao svojom polazišnom tačkom iako u pitanju nije istorijska drama. Poput „Petrijinog venca“ i ova predstava se bavi pitanjem žene i njenog položaja u društvu, a posebno ženskoj djeci, na šta i sam naslov snažno aludira.
Datum: 10. jun 2022.
Trajanje: 140 minuta
Piše: Monika Bilbija
